Aarzelend heel voorzichtig komen de gele kopjes van de tulpen uit de beschermende bladeren te voorschijn, op mijn keukentafel. Begin van de lente, waarin voorzichtig ons verlangen zich kenbaar probeert te maken en zo graag tevoorschijn wil komen. Hoe komt het toch dat we sommige verlangens liever verborgen houden? Komt er schaamte bij kijken?
De meeste van ons worden verliefd op iemand die dat verborgen verlangen misschien zou kunnen vervullen, het liefst zonder er veel woorden aan vuil te maken, gewoon als vanzelf.
Een geliefde die luistert, zoals niemand luisterde, een arm om je heen zoals niemand je vasthield, daadkracht toont die je zelf soms zo mist, of je uitnodigt tot rust als je zelf zo goed kan rennen. Je wordt verliefd op datgene van de ander, dat je zo moeilijk vindt om te uiten of te vragen of te doen, omdat je het niet geleerd hebt.
Verwachtingen die we onbewust naar de ander hebben, bijvoorbeeld in een vriendschap, komen ook voort uit verborgen verlangens: ‘hopelijk vraagt ze door en kan ik vertellen dat ik eigenlijk zo down ben, zelf durf ik er niet over te beginnen, bang om de sfeer te verpesten.’ Het omgekeerde kan ook: twee mensen voelen zich zo vertrouwd met het praten over moeilijkheden, dat ze hun werkelijke verlangen niet uitspreken (en soms niet voelen): ‘zullen we eens iets leuks gaan doen of iets geks..’
Kinderen voelen haarfijn aan wat hun ouders nodig hebben, zo kan verlangen lang verborgen blijven, omdat de kinderen troosten, knuffelen, luisteren, geven wat je zo nodig hebt. En wordt de leegte pas weer voelbaar als ze ouder worden, zich afzetten of als ze uit huis gaan.
Als in partnerrelaties en vriendschappen de gele knoppen van de tulpen tevoorschijn mogen komen en geliefden de moed opbrengen te durven uitspreken wat ze nodig hebben, wat hen bezig houdt, of waar ze zo naar verlangen. Dan kunnen kinderen kinderen blijven en spelen, hun eigen verhalen vertellen en uitreiken als ze pijn hebben. Dat is hun recht, hun ruimte en hun plek. Door het verlangen te stillen van de ouder gaan ze van hun eigenlijke plek af en beginnen ze zelf iets te missen. Er ontstaat een leegte in henzelf: een onvervulde behoefte naar: vrij spelen, autonoom zijn, troost zoeken. Dat gemis, waar verlangen uit voort komt, zullen hun kinderen weer aan gaan vullen en vervullen en zo is de cirkel rond en zal het zijn ronde blijven draaien. Mits wij degenen zijn die leren uit te spreken, die de moed bij elkaar rapen om uit te reiken naar de ander als we iets nodig hebben, die bewust worden van ons onbewuste verlangen.
Er zijn zoveel verlangens als er mensen zijn, maar in het verhullen ervan, in de schaamte en de angst, in de belemmeringen daar worden patronen zichtbaar. En deze hebben te maken met het systeem (het gezin/de familie) waar we uit voort komen. Voor mijn buurman bijvoorbeeld is het geen enkel probleem om boos te worden en zijn stem flink te gebruiken. Hij is niet anders gewend van thuis. Maar als een van zijn kinderen huilt, dan heeft hij geen enkel geduld, dit kent hij niet, hier ligt schaamte op. Voor sommigen van ons is het omgekeerde het geval: boos worden is not done, huilen is makkelijker en meer erkend. Misschien is er wel een verlangen om eens boos te worden en je stem te verheffen.
Of het verlangen naar intimiteit.. in sommige relaties is dat langzaam weggeëbd en is de drempel steeds hoger komen te liggen om het uit te spreken: ‘ik zou het zo fijn vinden als je me aanraakt, als je me vasthoudt.’ De schaamte is dan zo voelbaar en het is zo moeilijk om daar langs te gaan. En toch is dat de weg.. de enige weg. Ook al voelt het zo naar. De weg naar vrijheid, naar vervulling, naar liefde, naar uitspreken van je verlangen loopt langs schaamte. Moed is daarvoor nodig, veel moed.
Het omgekeerde van het voorbeeld hierboven bestaat natuurlijk ook: de knuffelrelaties, of partners die veel bij elkaar zijn. Misschien verlangt één van hen wel naar meer zelfstandigheid, meer alleen zijn. Hij of zij moet dan ook langs schaamte om dit uit te spreken. Vaak spreken we het uit vanuit een ‘beter weten’ of het beoordelen van de ander, of vanuit een kinderlijke rol, zo ontduiken we de schaamte. De kunst is het vanuit je kwetsbaarheid te benoemen, dan kan de ander echt luisteren en verval je niet in een discussie of in een spel.
De schaamte komt voort uit het systeem (gezin/familie). Dat wat je nauwelijks gekregen hebt en wel naar verlangt, is ver weg gestopt, het werd immers afgewezen. En wat is het spannend (doodeng) om daar toch naar te vragen, je riskeert een afwijzing, die je eigenlijk al verwacht. Hoe weet je dat het ook anders kan uitpakken? Dat vraagt om het nemen van een risico.
Samen er voorzichtig over praten is een mooie manier, of er eerst met een buitenstaander (vriend(in), coach) over spreken, dat is al een eerste stap. Het voelt onuitgesproken een stuk zwaarder dan wanneer het uitgesproken wordt.
En als die ander niet kan geven wat je zo verlangt? Dan is het uitspreken ervan al een enorme opluchting, probeer het maar eens: ‘ik verlang er zo naar dat je naar me luistert, of je het me nu kunt geven of niet’. Ook kun je naar de wijdere kring om je heen gaan om te vragen wat je nodig hebt, dat maakt je minder afhankelijk van je partner.
Voor sommigen is het ook een kunst om juist jezelf te geven wat je zo nodig hebt:: rust, daadkracht, aandacht, troost. Wat voor de ene geldt, geldt niet voor de ander. Als je uit een gezin komt, waar je erg op jezelf aangewezen bent, dan is je ‘taak’(langs schaamte gaan) om hulp te vragen en uit te reiken. Als je uit een gezin komt waar er veel samen werd gedaan en veel voor elkaar werd gezorgd, is je ‘taak’: leer jezelf te geven wat je nodig hebt en daar verantwoordelijkheid voor te nemen.
De volgende stap in relaties is het zijn bij de ander vanuit je hart. De meeste relaties komen voort uit het verborgen verlangen dat de ander kan vervullen. Na verloop van tijd ontstaat er dan een wederzijdse afhankelijkheid die kan gaan benauwen. En sommigen houden dit vol tot het bejaardentehuis, maar veel mensen verlangen ook naar meer autonomie.
Dan is het de kunst om achterom te durven kijken. Wibe Veenbaas noemt dat ‘de reis van de ziel’. De kunst van het achterom kijken naar je geschiedenis, naar je systeem, naar je weg, helpt je te zien waar het verlangen is ontstaan. Verlangen komt voort uit gemis. Door dit gemis onder ogen te komen, het gemis aan te nemen en in sommige gevallen te helen, neem je verantwoordelijkheid voor je leven en voor je verlangens. Zo heb je de ander niet noodzakelijkerwijs meer nodig voor die onvervulde delen in je. Er ontstaat meer autonomie. En zo kun je vanuit eigenliefde de ander meer liefhebben vanuit je hart en om wie die ander werkelijk is en niet vooral om wat hij/zij je geeft.
Zo kun je je opnieuw verbinden, vanuit je eigen plek, de plek die voor jou bedoeld is. Op die plek ben je authentiek en kun je met je hart liefhebben. Op die plek bloeien de tulpen volop. Welke bloemen bloeien er in jouw binnentuin als je je verlangen volgt en je uitspreekt?
